Šta je fibrotoraks?

Fibrotoraks je najteži oblik pleuralne fibroze, sa ekstenzivnom i gustom fibrozom visceralne pleure koja dovodi do fuzije visceralne i parijetalne pleure. Fibrotoraks dovodi do kontrakture zahvaćenog hemitoraksa i smanjene pokretljivosti pluća (tj. uklještenja pluća).

Koji su simptomi fibrotoraksa?

Smanjeno kretanje grudnog koša tokom disanja, smanjeni zvukovi disanja na zahvaćenoj strani i tup osećaj kada se grudi pritisnu su uobičajeni znaci koji se primećuju tokom pregleda na fibrotoraks. U nekim slučajevima se može primetiti oštar bol u grudima sa dubokim udahom ili kašljanjem.

Tipovi fibrotoraksa

Fibrotoraks se može klasifikovati na osnovu uzroka i stepena fibroze. Glavni tipovi fibrotoraksa su:
1. Primarni fibrotoraks: Nastaje kao posledica pleuralne infekcije, najčešće empijema ili pleuritisa, gde dolazi do nakupljanja gnoja u pleuralnom prostoru i stvaranja fibroznog tkiva tokom izlečenja. Tuberkuloza pleure je takođe čest uzrok primarnog fibrotoraksa.

2. Sekundarni fibrotoraks: Razvija se kao posledica druge osnovne bolesti ili stanja, kao što su:

• Autoimune bolesti: Stanja poput reumatoidnog artritisa ili sistemskog eritemskog lupusa mogu dovesti do fibroze pleure.
• Maligne bolesti: Mezoteliom i drugi karcinomi pleure mogu izazvati fibrozu kao deo malignog procesa ili terapije.
• Hemotoraks: Kada krv u pleuralnom prostoru nije pravilno drenirana, dolazi do fibroze.
• Povrede ili operacije grudnog koša: Ove intervencije mogu uzrokovati fibrozu pleure zbog postoperativnog zadebljanja pleure ili formiranja ožiljnog tkiva.

3. Totalni fibrotoraks: U ovom obliku, fibroza zahvata celu pleuru, što može ozbiljno ograničiti ekspanziju pluća i dovesti do značajnog smanjenja funkcionalnog kapaciteta.

4. Partijalni (delimični) fibrotoraks: Ovaj tip zahvata samo određene delove pleure, a ne celu površinu, što može omogućiti delimičnu funkciju pluća i često ima manje izražene simptome.

5. Lokalizovani fibrotoraks: Ovaj oblik fibrotoraksa je ograničen na određeni segment pleure i često nastaje nakon specifičnih povreda, infekcija ili ugradnje drenažnih cevi.
Svaki od ovih tipova može imati različite kliničke manifestacije i zahteva prilagođen pristup lečenju u zavisnosti od stepena zahvaćenosti i osnovnog uzroka.

Koji su uzroci fibrotoraksa?

Fibrotoraks je stanje u kojem dolazi do zadebljanja i fibroze pleure, membrane koja obavija pluća, što ograničava njihovo širenje i kontrakciju tokom disanja. Ovo stanje može dovesti do značajnog smanjenja plućne funkcije i osećaja nedostatka vazduha. Uzroci fibrotoraksa uključuju:

• Pleuralnu infekciju: Najčešći uzrok je empijem, odnosno nakupljanje gnoja u pleuralnom prostoru, obično kao posledica bakterijske infekcije.
• TBC pleurit: Tuberkuloza može izazvati pleuritis (upalu pleure), što može dovesti do fibroze nakon izlečenja.
• Hemotoraks: Prisustvo krvi u pleuralnom prostoru (obično zbog povreda grudnog koša ili operacija) može dovesti do fibroze ukoliko se krv ne evakuiše pravilno.
• Pneumotoraks: Kolaps pluća može izazvati iritaciju pleure, a ponavljani pneumotoraksi mogu povećati rizik od fibroze.
• Maligne bolesti: Maligni pleuralni izlivi ili mezoteliom (rak pleure) takođe mogu uzrokovati fibrozne promene.
• Uremijski pleuritis: Povezan sa naprednim stadijumima bubrežne insuficijencije.
• Autoimune bolesti: Stanja poput reumatoidnog artritisa i sistemskog eritemskog lupusa mogu uticati na pleuru i uzrokovati fibrozu.

Lečenje fibrotoraksa obično zavisi od težine stanja i osnovnog uzroka. U težim slučajevima, kada fibrotoraks ozbiljno narušava funkciju pluća, može biti potrebna hirurška intervencija (dekortikacija).

Kako se dijagnostikuje fibrotoraks?

Dijagnoza fibrotoraksa podrazumeva korišćenje različitih metoda kako bi se procenile promene u pleuri i funkciji pluća. Uobičajeni postupci uključuju:

• Klinički pregled: Lekar obavlja fizički pregled tokom kojeg može primetiti smanjeni disajni šum ili udarni zvuk nad zahvaćenim delom pluća.
• Radiografija pluća (RTG): Obično se koristi kao prvi korak u dijagnostici. RTG može pokazati zadebljanu pleuru, smanjenje volumena pluća i moguće promene u obliku grudnog koša.
• CT skener (kompjuterska tomografija): Pruža detaljniju sliku pleure i plućnog tkiva, omogućavajući bolju vizualizaciju fibrotičnih promena i procenu njihove ozbiljnosti.
• MR snimanje (magnetna rezonanca): U nekim slučajevima, MR može biti korisna za procenu fibrotičnih promena, naročito kada je potrebno razlikovati fibrotoraks od drugih pleuralnih stanja.
• Ultrazvuk pluća: Može biti od pomoći u proceni zadebljanja pleure i eventualnih izljeva, ali uglavnom se koristi u kombinaciji s drugim metodama.
• Pleuroskopija ili torakoskopija: Minimalno invazivni postupak u kojem se kroz mali rez u grudnom košu uvodi kamera kako bi se direktno pregledala pleura. Ovaj postupak može uključivati i uzimanje biopsije za dalje analize.
• Spirometrija i druge plućne funkcionalne probe: Meri se kapacitet pluća i funkcionalna sposobnost, koje su obično smanjene kod osoba sa fibrotoraksom.

Ove metode zajedno pomažu u potvrđivanju dijagnoze fibrotoraksa i proceni stepena oštećenja.

Lečenje fibrotoraksa

Lečenje fibrotoraksa zavisi od uzroka, stepena fibroze i simptoma pacijenta. Cilj terapije je poboljšanje plućne funkcije, smanjenje simptoma i sprečavanje daljeg napredovanja fibroze. Metode lečenja uključuju:
1. Konzervativno lečenje: U slučajevima kada je fibrotoraks stabilan i ne izaziva ozbiljne simptome, lekari mogu preporučiti praćenje uz upotrebu lekova za olakšavanje disanja. To može uključivati:

• Bronhodilatatore: Kako bi se poboljšao protok vazduha kroz disajne puteve.
• Kortikosteroide: U nekim slučajevima mogu se koristiti za smanjenje zapaljenja, ali njihova dugotrajna primena kod fibrotoraksa je ograničena.

2. Pulmološka rehabilitacija: Vežbe disanja i fizikalna terapija mogu poboljšati respiratornu funkciju i smanjiti osećaj kratkog daha. Rehabilitacija može uključivati tehnike disanja i vežbe za jačanje mišića grudnog koša.

3. Pleuralna dekortikacija: U težim slučajevima, kada je plućna funkcija značajno smanjena, može biti potrebna hirurška procedura zvana dekortikacija. Tokom ovog zahvata uklanja se fibrozno tkivo sa površine pluća i pleure, čime se omogućava da se pluća šire normalnije. Ova procedura je obično rezervisana za ozbiljne slučajeve fibrotoraksa.

4. Lečenje osnovnog uzroka: Ako je fibrotoraks uzrokovan nekom drugom bolešću (npr. infekcijom, tuberkulozom ili autoimunim bolestima), lečenje te osnovne bolesti je ključno. Na primer:

• Antibioticima: Za tretman infekcija koje su uzrokovale empijem ili druge infekcije pleure.
• Antituberkulotskom terapijom: Kod tuberkuloznog pleuritisa.

5. Imunosupresivna terapija: Kod autoimunih stanja koja mogu izazvati fibrotoraks, imunosupresivni lekovi se koriste za smanjenje upale i prevenciju daljih oštećenja pleure.

6. Oksigenoterapija: Kod osoba sa ozbiljno narušenom plućnom funkcijom, može biti potrebno dopunsko snabdevanje kiseonikom, naročito ako postoji hipoksemija (niski nivo kiseonika u krvi).

Lečenje fibrotoraksa je često dugoročno i zahteva multidisciplinarni pristup, uključujući pulmologe, torakalne hirurge i specijaliste za rehabilitaciju.